Usun Apau v1

Ngimet ne iko naki un dalau empak latak (secondary forest) tepun le ke usun apau tana' data te, bayu kasa baya' sawak mudung batu miyang ja atek sengim, aka kayu mudip, lalit kayu ja bio lan, kado udip tumu, nelawak le oban ketai petap du ke usun te, ke enta mudung ancang ja kado dau tuyaw cen da iko nta puto ngening dau tuyaw. Seregip bulu neriga dau tuyaw macem-macem cen ke tana' apau. Cut tana' peso le teka ketai taket le pesuk dalem tana' sua' un kado ale tana mebub, takut teka le lelipan ngan lipa busung nai nganap ke osah le, tana' apau ja lengah, suak tepun le nai mecin ne kenai pita udip ja denak ngan tiga ke aba' sungai atau long sungai. Sungai cin apau te mening nai ngalo, mono baya' paruk ngan u-ong ja empau lan, tuyaw u-ong ja bio, ngan tuyaw suwi ngan pun dau pipa ilu sua sungai nai mono/matung baya' billa batu ja atek empau lan-lan. Ke tana' apau ne un kado' u-ong billa, uko baan u-ong Julan, u-ong Abung, u-ong kotak, u-ong seran,  ngan u-ong selio. Beng  mabun ne taat pipa ilu dalau baie suak kerejem jimak u-ong ja' nai mono cin billa batu ja ngan bayu put kerejem u-ong ja uko baan sio ojan re ilu kenta te. Jiwen ngeregen pecetep jipen boka majan ngeline kaie.

U-ong Selio bay te daya 

apau yang ja empau ale, ngebila

Kise layan dalau baie kine un tiga ale-ale. Ilu sokat naat sungai mening tai matung, u-ong billa ja empau, mudung Selidang, mudung Batu Bora ngan mudung Batu Mabun, madek ngan bau bayu dalau baie ja atek tiga ngan sokat naga berua le ngan pejiwen anit osah le.
 
Usun Apau jane tana ja miyang (1100 meter atau 3500 kaki cin aras laut) ngan ke empau e te beng laka' ngan metun ne tana', kado puun tumu,  leka tiga ngan apau bio ale-ale, ke bai te miyang ngan boka le tai pokat ngan pono e atek taten ale ngan poto mesun suak le sangkit lamak.  Tana' apau jine kata oban tepun le Kayan, Kenyah ngan Penan mudip bekading re apan re denak teka mudip cin ayau re. Suak ma-an ayau kenai nyudup ida ke tana' apau ne.  Tai ne tuan megang ilu o-o de' nta ne ilu takut ayau odai, na nai ne tepun le ngkin ilu buwau ke long sungai. Naat ne kita asat buwau le apan le sokat ngedawa' teka mita kengkeh oban lepuun tepun le bekading re baya' kita map ja ilu peluwak ke blo ji ne.




Nta lote ilu ketai daru masat dalau baie ke apau te oban keriut tua' le oban janan asat kia ngan nta kado oban janan du nai pono iyang nai ke apau ne, un tepe o-o oban ne sengim ale-ale ilu adang ke tai metan pejetep jipen atau korang aktif (hypothermia) suak nta sukat nyana ngan  nta sokat ngelaset denak. 



Bay te' lebet selat tau (timur) un ca billa ja atek empau atau minggai sah-ai ngan un lalut ja ngalo atek mening lan, ke pokat yang billa ji atek sokat alak 2 atau 4 tau jane ilu abe ke apau ne. Ma-an ale kita janan ja. Ke bahagian utara (bay te' u-ong Julan) ji ne ca kelab jutawan ke uyan ca golf resort lepa nta tenuyan ngan butung oban sua' ilu takut ekologi ke apau te un terganggu. Ida lepa oyan ca amin bio atau amin rehat/clubhouse  kaie nepeng kado kayu, nanem udu apan ne jadi ca kata re naat atau ngulung (zoo) pun maan, ngan tapak ji atau kata amin bio ji naki nta kumin stabil struktur tana e.

 Millionaire club lepa perai ne ji - gaban alak cin blog du

Apau ji un 3 re mudung berapi ja lepa nta aktif (mudung atau tana' letak baan Kenyah kidi) ida jane mudung Selidang (ji ja empau ale mida 4500 kaki), mudung Kanawang (4200 kaki) ngan Batu Mabun (4200 kaki). Bay te utara jane un 2 re la-a mudung berapi (tana' letak) ja nta aktif uko' baan mudung Kalulong (5400 kaki) ngan mudung Seludong (4500 kaki), dua mudung di peco' ngan usun apau sua' atung sungai paong. Un mudung batu bora nta ji oban bay te apau te iya jane ke bay sungai plieran pengempau e jane 4700 kaki.

Nta majan la-a ilu pe kelo naat kengkeh oban apau Dulit (bay te Belaga-Tinjar te ji) oban un dau tekena' oban dau tepun le nai cin apau dulit senaak re. Pengempau mudung Dulit ji jane 4300 kaki.


Apau ji ne ja petolat atung sungai ja' tai matung ke baram, tinjar, murum, plieran ngan rajang ngan ja atek tiga lan iya sukat kelimpun ngan nak sungai milu dalem kodak kodak bolan.