Selamat Tau X'mas Ngan Oman Mading 2009

Pala' senganak mung, tebelum le ilu mung sokat nyelama ngan ngemaren Tuhan le tego' "Tau X'mas" je kenai ji . Me tepat panak de sokat tai ule' ke oma' dado'(lepuun) tai ne ule' ngan tiga-tiga. Ji ne masa le sokat pegita ngan petebulung ka-ang ilu serepe' apan. Meka pe ti selamat Oman Mading 2009 me ilu mung lote.Tebelum le ilu un sokat ala' sio(berkat) ngan un azam baru dalem masa ja kenai ji o-o.

Tepun Suling Uchat Ngan Lenjau Suuh

Gambar Hiasan sahajaTepun Suling Uchat ngan tai e sait Lenjau Suuh

Udip kelunan sena-a’, un dua re peto. Podau Liga' ja’ laki ngan Polau ja’ leto. Nta dua di peto un anak. Lua redo peto. Un ca liwai nai ujan paeng tau. Tecu ale’ dau nai ujan paeng tau ja dalau-dalau du kado’ pekasing. Dalau du nugan uban ja. Serengan uban nai ujan paeng tau ja ne uban nai ca anak labo’ cin langit. Tai ujan paeng tau ja nteng, ja du tego’ ca anak bala nengeh ka’ lasan. Du ala’ anak ja ngan bada’ me mung lepo’ ke mita we’ ngan amai anak ja. Mung du nta tisen anak ja. “Nta ji u ban anak lepo’ ilu dau du. Kumin ne tepat neng anak ji udai dau re. Ilu ke pet pe anak ji, bora pe, uban tiga kise’ puyan anak ji. Dau re. Ja re na’ anak ja me Podau redo peto. Podau redo Polau ne un anak ja. Un Podau redo peto, kelo’ ke ala’ adet kise’ du nganak. Ala’ terana’ apan le tisen redo un anak. Tai Podau ala’ Suling atau Kadeng. Kadeng ja ia meca’ ngan tai mema cen tilung pamen. Tai telang kadeng ja labo’ kenta’, du taen uko’ kise’ da’a du buka du nganak re. Un pe telang kadeng ja sio’ likut buin. Uko’ kise’ daa’ re ne telang kadeng ja neng likut buin. Cen kise’ bala daa’ kenta’ tilung pemen redo kuun telang kadeng ja ne du kuma redo nganak.

Dalau re ke malan uyan ngadan me anak ja, un ca terana’ bulen tenuyen. Dalau re ke uyan ngadan anak ja, dua re dau usa lenjau nai kuko’ ida. Lenjau dua da un pisu ngan re. Un dau lenjau dua da, “Tuman anak ji uban nai lua’ ikem, ame’ ja’ na’ ia me ikem. Buka em ke uyan ngadan anak ji, tiga em ala’ ngadan kame’ da’ toa mpe’. Ikem ke uyan ngadan anak ji oo, ja ne neng ke aya tau. Ngadan e o-o, Lenjau Betate’.” (Cen enggau merit) Tai sukup aya tau cen o-o nai lenjau dua da lua’ Podau redo Polau, ja ne ida uyan ngadan anak ja. Ida baya’ lan dau isu lenjau dua da. Ngadan anak ja ida na’, ja ne Lenjau Betate’. Baya’ dau ja’ Lenjau bada’ me ida. Lenjau Betate’ nganak la’a ja ne Apui. Apui nganak la’a Lusat (Uchat). Nganak Lusat la’a, Suling anak e. Kelunan cen ca lepo’ penyeng ngan re ka nai ala’ Suling Uchat ne sait. Lenjau Suuh nai ala’ Suling Uchat sait. Lepa re kahwin, ja tai Lenjau Suuh ngkin ja’ leto ne Suling Uchat ka’ lepo’ anun Lenjau Suuh. Penyeng lan dau lepo’ re. Ca kelelat masat taket le dau a’eng lepo’ re.

Un ca liwai, nai Lenjau Suuh redo Suling Uchat ne ke meno’ toa Suling ne. Nai redo nyeng ka’ uma’, ja dau redo nto’ neng ca naa. Suling dau ading tai nto’. Udip dalau ja beng pekayau ne du. Dalau ja’ leto ke nto’, ja’ laki jaga’ kenai ayau. Lepa Suling ne sau sapai ngan sau ta’a ke tai nto’, ja dau Lenjau Suuh pisu ia. Un dau Lenjau Suuh neng ia, “Ngkeh lepe to majan pemung uban e’ beng tai ngayau ne de’, adi beka’ nyeboleng le ne ite’ o’”. Oi , nta e’ uban ngan du pit iko’.” Dau Suling ne mipa ia. Mi’a ne teka’ kimet Suling ngening dau Lenjau Suuh ne neng ia. Beng nyangkit-nyangkit ne dau Suling ne nto’.

Lepa Suling nto’, ja dau tai ja’ laki ne Lenjau Suuh ne nto’. Besunung, tapung silung, sua puk, tabit lenjau, ngan oleng sip lenjau e ia sau mung. Un oleng Lenjau Suuh ne aya re dau sip lenjau kidi ngan bunung dau ka’eng da. Jinan Lenjau Suuh ne nto’, ia dau Suling Uchat nyangkit dakep oleng ja’ un 8 sip lenjau ja ne ngan masek e neng ia. Suling ne dau un oleng ja’ un 8 sip lenjau ja. Lepa Suling masek oleng ja neng ia, ia e pisu Lenjau Suuh ne. Un dau Suling neng Lenjau Suuh, “Seken, kise’ ake’ ke un oleng sip lenjau o’ ne ji. Uban idi o’ kuma dau de’, temale’ ji, temale’ du. Atek lan e, nta e’ uban ngan du pit iko’. Buka uban anak o’ lo’te ja’ ake’ nemale’ ji, ca anak laki ji o-o. Anak laki tiga puyan, sangkit bio’, makang neng o-o iko’ ngan peniga du. Buka anun du ne uban temale’ ji uko’ baen dau o’ ne, ca anak leto ji o-o anjang pa’. Ja dau e’ nebada’ man sip lenjau ji.” Meka dau Suling Uchat. “Adi o’ meka dau tain arin? Uban e’ nekae’ iko’ ja o-o re de’, adi iko’ ngelan ne uban ja.” Dau Lenjau Suuh. Tusa ale’ ne kimet Lenjau Suuh ngening dau Suling Uchat ne neng ia.

Lepa Lenjau Suuh nto’, ia tai redo ule’ ne abe’ ka’ amin Suling Uchat te. Ja Lenjau Suuh bada’ pemuyan uban redo me Lusat Apui amai Suling Uchat ne. “Amai, sala’ ne dau isu sadin e ji o-o re. Meki dau e neng ake’. Uban e’ ke nekae’ ia ja bane’ o-o re de’, ia ngelan ne uban ja. Ia un pe oleng e’.” Meka dau Lenjau Suuh. Un dau Lusat Apui amai Suling ne mipa Lenjau Suuh, “Anak, ji ne baya’ ikem do pemung. Nta em do sukat pemung la’a. Uban balo’ adet me’ cen Ate’ Aya’. Tepun me’ cen sena-a’. Uban dau bali lenjau me tepun me sena-a’, buka iu ja’ ame’ ke mita, petuken ngan sumpah, bulu ngan sip lenjau ame’ ala’. Bali lenjau ne ja’ ke naet ja. Juko’ beng nyae’ bareng ne ikem do’.” Nta dau Lenjau Suuh ne uba’ ke pule’ ngan Suling. Atek e ke ala’ Suling ne leto e’ lo’te bana. Nta e’ uba’ ame’ do ke petat.” Meka dau Lenjau Suuh. “Ame’ da’ po-o’ cen Ate’ Aya’, nta me’ senteng. Uban balo’ adet me’. Beng ule’ no’.” Meka dau amai Suling Uchat neng Lenjau Suuh.

Neng nempam ja, ia dau Lenjau Suuh ule’ ne bada’ me amai da. Nai amai Lenjau Suuh ngan mung kelunan lata’ lepo’ da nai ngkin ca buin pute’ man re ke meliwa sau sumpah ja. Un dau lepo’ Lenjau Suuh ne dalau ja ka’ Laleng Bawai dau lepo’ re. Nai re abe’ ka’ lepo’ Suling Uchat, ja dau re matai buin pute’ ja na’ liwa sau sumpah ja. Un dau Lusat Apui neng amai Lenjau Suuh ngan mung lata’ da’ nai cen Laleng Bawai, “Nta le mencam ke kumpin e. Bareng ke petubo leto ji senteng lo’te. Tapi ke pemung ngan e, nta senteng ca utip pegip. Ke petubo leto ji dalau e nemale’ pabe’ tai e nganak, senteng te. Ke pemung ngan e lepa ja nta senteng. Uban balo’ adet me’ cen tepun. Meka ne layan e buka me’ uban lepa man sip lenjau. Meka dau amai Suling. Ja ne lepa tawai Lenjau Suuh neng Suling Uchat.Ule’ ne Lenjau Suuh.

Nganak Suling Uchat ne, ca laki dau anak e. Un dau ngadan anak ja kuun re, Laing Suling. Nta ne ngadan anak ja nyenteh neng amai da kuun re. Pala’ we’ da, Suling ne anak ja nyenteh. Bawa’ ale’ we’ da ke nyenteh ngadan anak ja neng amai da uban amai da Lenjau Suuh kuma temale’ ja nta anun e ading re. Nai Laing Suling ne bio’, ca laki tiga puyan dau e. Sangkit ale’ pe dau kenai e bio’. Dalau da’ manai Laing Suling ne, beng tai ngayau ne dau e. Ca kelunan makang ale’ dau Laing Suling ne. Singket tai e ngayau kado’ ale’ dau ulu ia ala’. Ala’ pe dau e salut. Lapa lepo’ Lenjau Suuh ne dau tai Laing Suling ne ngayau. Nai ke dau Laing Suling ne ule’ ngayau lapa amai da Lenjau Suuh, ia ke dau e kuma dau “Pan atai Laing Suling laki tiga sinan, anak temale’ awa”. Dau e mentung e mejung ulu ayau da’ ia ala’. “Pan atai Laing Suling laki makang sua’ sinan temale’ aeng.” Meka-meka ne dau Laing Suling ne singket liwai tai e lapa amai da nai ule’ ngayau. “Oi, ano’ meka dau tain anak? Laing Lenjau ngadan o’.” Dau Lenjau Suuh neng ia. “Nta atek Laing Suling ngadan e’.” Dau e mipa ia.

Anak Badeng Lg. Busang Pertama mengenal Sekolah

Gambar ji pelua' kise' kelup de' ading tai tisen un sekolah me' lepo' ilu cen Long Busang. Ida tai sekolah ke' Long Jawe'. Gambar ji oban mubaligh ala' oman 1972 re ka' Lg. Jawe', dalau re lidik lasan oma' dado'. Nta le tisen eh e' kelonan di. Tapi setelah 36 oman tua' ilu lepa un sangkit ale' nai maju cen udip sakai le. Naki ilu un tai alo' se' cen oo du dari segi kemajuan. Ilu naki un meli amin batu ke' pasen, kado' de' gayeng perintah, un kereta, motorsikal ngan un pe de' un syarikat & Kompeni tengen.

E' e tisen kelonan di?

Kelonan da' menging ale' dau denga dalem tekenak le Kenyah ne

Ampan Maya
Laing Tit
Bungan Aban
Jalong
Oyau Poh
Oyau Entang
Oyau Akak
Oyau Kerun
Langking
Tuwing Takang
Tuwing Boneng
Empoi redo Buyok
Olong encam redo Olong apa
Sinan Putik
Lawai Abai

ale2 pegang watak jahat
Oyau Abing
Bungan Nyanting
Orai Iyut Sangat lalut
Bungan Ligen

Kado la-a da' ca tiga pe nak pit te kai-e.

Sambungan Asat Buau Badeng Koyan

d) Long Besungai (1947 – 1948)
- Nai re buau cen Long Iran, ja re ngelepo’ ka’ Long Besungai. Long Besungai ne ca alo sungai dalem sungai Linau. Ida mudip ka un beng sio’ tusah ne ida kuun lempam ngan poto songai bio’. Dalem dua oman re mudip ka, dua liwai lo’te ida lempam.
- Pekimet ne ida kelo’ ke tai buau la-a ka’ daya sungai apan nta sio’ lempam. Lepa petira’, ja ne ida ngebalun kelo’ ke tai buau la-a.

e) Data Bonget (1949 - 1952)
- Buau re cen Long Besungai, ja tai re metik alo Besungai tai ka’ Data Bonget. Un Data Bonget ne ia ke’ belua’ alo Besungai. Mudip re ka’ Data Bonget un tiga ntaun lempam ngan ntaun penusa cen penyala’. Un tepo-o nta ne teka’ tana’ oma re sukup ngan tai nao’ pe co’. Dalem telu oman re mudip ka ja ne ida kua’ kimet ke tai buau la-a.

f) Tekulang (1952 -1962)
- Un atek lan ne, ka’ tana’ oko le ke’ Usun Apau te dau re ke tai buau. Un tepo-o, nta dau perintah oba’ ida tai buau ka teh oban co’ ale’ ngan tepa pagan perintah ke’ ida. Ja toman re tai bau ka’ Tekulang.
- Toa lepo’ re nai buau ka’ Tekulang dalau ja ja ne Uloi Lian. Dalau udip re ke’ Tekulang, un poto nai Badeng cen Pengiyan nai meno’ ida ka. Meka pe ida cen Tekulang tai meno’ senganak re ka’ pengiyan.
- Un kira-kira pulo’ oman Badeng Mudip ka’ Tekulang ngan tana’ oma re pe un nta sukup. Pekimet pe ida kelo’ ke tai buau cen ja la-a. Un dau ca kimet Uloi lian kelo’ ke ngkin ida ke tai buau ka’ Lusung. Tana’ Lusung ne baen dau re un atek tiga ale’. Tana’ sengim ngan kado’atuk.
- Ja nai ne buau mecin Tekulang. Nai asat re pelempet cen Tekulang nai ka’ Keluan. Un alo Keluan ne sangat alo Linau. Tai ne oban denga Badeng di ke kelo’ ke tai buau ka’ Lusung pala’ bangsa Kayan. Dalau nai re besut ka’ Keluan, ja ne kenai bangsa Kayan payen ida ke tai buau ka’ Lusung (Lusung Laku). Nta kayan oba’ ida tai buau ka oban tana’ ja tana’ keremun ngan lobang ligit kayan dau ja baen de.
- Cen ja ne dau nta jadi tai buau ka’ Lusung.

g) Long Geng (1963- 1997/1998)
- Peliwet re cen alo Keluan, ja ketai re sao Alo Geng. Ka’ Long Geng ne dau re penco ngelepo’. Un to-a re nai mecin Tekulang nai ka’ Long Geng, ia ne Uloi Lian.
- Pengudip Badeng ka’ Long Geng un majan. Nta ne ida ngimet ke tai buau cen ja la-a oban perintah lepa nai naat ida ngan mengesahkan ida ka dalau Sarawak Merdeka dalem Malaysia.
- Perintah un ala’ ba-at keneng ida, nak sekolah, kubo’ taban ngan nai ngkin penerangan keneng perintah me ida. Un pe nai perintah ti wayang me ida.
- Keneng jo pengelan la-a, un pe kenai mubaligh ngkin agama Kristen ka. Kado’ pe de’ tai masuk Kristen oban gaya’ pengelan ja lebo ngan ntaun palan-palan ngan nta pakai amen uko’ baen adet Bungan. Un tepo-o, un pe palai ca’ man adet Bungan pabe’ naki.
- Bolan ca sue’ pulo’, Oman 1985, perintah mete’ ca Badeng cen Long Geng jadi Penghulu. Nyurang Uloi anak Uloi Lian ne jadi Penghulu je’ ading me Badeng ne ke’ daleh Alo Baliu. Sio’ tanggal 23 bulan telu oman 1986, ja lepo’ pemung mana ngan ngerameh ia jadi Penghulu.
- Badeng cen Long un ading re tai sekolah cen o-o Badeng de’ nai buau ka’ Long Busang oban re la-o nai buau ka’ Alo Baliu. Un tepo-o nta pe ida lapen keneng sekolah re oban le toran keneng obo sekola ja. Mencat tua’ le da’ nading tai sekolah da re tai empau kidi.
- Cen Long Geng ne lepo’ ilu tai tisen sekolah, kemajuan ngan tai tisen keneng usun tana’. Lepo’ tai maju keneng cara udip, pengelan ngan politik.

h) Kenyah Badeng Koyan Baru (1998)
- Kenyah Badeng Koyan ja ne ca tempat “skim penempatan semula” Badeng ka sungai Koyan dalem daleh Belaga. Perintah buau mung keto’ lepo’ de’ ke’ daya diam Bakun oban du ke oyan “projek hidro” mempeng diam bakun apan de ke oyan ngan ala’ karan leterik ka.
- Un bang re la-a, perintah bayan keto’ mung tana’, pola, liang ngan mung keto’ de’ anun de de’ patut ida ke nyat beli/pampasan.
- Ngan un dau atek janji perintah ke’ ida, amin mading de’ du oyan me ida da ida pupuk bayan ngan tana’ nem ekar.
- Eda nading terima pampasan cen oman 2001 ngan tai buau ka’ Koyan, Assap.
- Toa Badeng Koyan naki, un dua osa perintah mete’. Ida di jane Penghulu Nyurang Uloi ngan Ketua Kampung re ja ne Nyaban Kuleh.

Sejarah Ringkas Asat Buau Badeng Koyan baru cen Apau Kayan

Kira-kira lepa ramei oo Ajau oman 1944, Miat Ncau ngan Temekoleh Erang nai ngkin de’ ketai buau ke’ Alo Baliu cen Long Batang lapa lepo’ bio’ ka’ Long Beta-o. Un pe palai Badeng Bau mela Lumai Bilong nai ngan de. Ida tai oyan oma ngan ngetu ka’ Lolau, nyeng keriut cen Long Beta-o. Un masa ji, Tana’ Sarawek kenta’ perintah Jepun. Nta ne lepo’ bio’ tai mapo ida oban le kenta’ perintah Jepun ngan daleh Sarawek un nakut tentera Jepun. Un dau serita palai lepo’ ilu tai kuli Jepun ngan tai mesai alut ngkin tentara Jepun dalau ja re. Sae’ ale’ pe dau Jepun kilu boka le nta nyakat ida bana re. Pabe’ un palai un tai mencam lagu ngan tisen isu Jepun.

a) Lolau (oman 1944-1945)
- Ca oman re ka’ Lolau oja tai re bau ka’ Long Penasai. Oyan pe ida oma ngan amin ketu ka. Lepa Ajau kira-kira bulan 4-5, ja ne tai re buau laa tai ka’ Long Kenyo’.

b) Long Kenyo’ (1945-1946)
- Oyan oma ngan lumpung ketu re ka’ long Kenyo’. Dalau re ka’ Long Kenyo’ ida kelo’ ke tai pemung ngan lepo’ bio’ ka’ Long Beta-o. Un tepo-o nta lepo’ bio’ nai ala’ ida ka’ Long Kenyo’. Lepa majau jane ida petira’ ngan oyan balun tai buau pelempet mudung tai ka’ Long Iran beh te’ Alo Baliu. Dalau ji, un menyerah ne Jepun ngan tai kelap cen tana’ Sarawek.

c) Long Iran (oman 1946-1947)
- Lepa ne ida oyan oma ngan ngelumpung ke’ Long iran, jane dau nai lepo’ ilu cen Long Beta-o ke nai mapo ida. Dalau ja, Paran cuk lepo’ ilu ngan pulo’ usa de’ Lata’ cen Long Beta-o tai pisu ngan mapo ida. Ampan Bilong Ebo dau pengelata’ de’ tai mapo ida da.- Un dau re mipa kelonan’ Lata’ de’ tai da, “Adi o-o me’ nai pelempet nai ka’ Alo Baliu ji ne uban em pat ke mapo ame’, boka dalau me’ ta’ Beta-o rem mapo ame’, tiga lo’te, dayo lo’te me’. Mao’-mao’ labo’ ka’ Alo Baliu ne me’ pat odai. Nta ne me’ pat oba’ ikem ke mapo ame’”, dau Miat Ncau ngan Temekoleh Erang de pat neng ida.- Supe’ sae’ ne dau de’ Lata’ da mapo ida ketai te’ Alo Baliu. Oban re bawa’ dau ketai metat lepo’ bio’ ilu, jane dau peniga lepo’ ilu cen Usun Apau sena-a’ Ampan Bilung Ebo Su-un ida mung kira merestui ida ngan bada’ apan Bali jaga’ ida.

..........bersambung.......

Mempeng sungai oyan hydro

hydro ke dalay le bekidai o-o

kelamun kata du ke oyan hydro ke daya Murum (Peliran)

Ji ne kise layan udip bekidai o-o senganak, kelunan ketai leko beng kelo ento' ke amin song ne, lunto man kipas/aircond,nepak man sebuting tepak ja' pakai leterik, mana pe man karan, meka pe neguring kojau ngan lekai. Muek pen lepa le lepin pe ilu leko dalau ja o-o masa cuk asu atau kerabang nyelak bane'.

jadi mung se' tenaga di ida ke menjana cin hydo ke sarawak.

kaie ame un na kise kumin se perancangan du ke dalay le sarawak ke menjana tenaga me tepat de' kelo ale-ale' se' ketai alo di. Ayen muat ale' lunto takut ikem tai jadi alo' bio atau alo' put.


Naat ne tengen kumin se' rancangan alo' (sarawak energy) ke sarawak dalam koda' 2x masa ja' kenai. Oban ketai Laing Tit, laki sangkit nogan ait bena loran ngelau maklumat alo' ji dalau re muat lunto'.


http://www.survival-international.org/files/mediabox/Sarawak_Energy_Confidential.pdf

Tiga pe download maklumat ji boka em kelo tisen keneng idi(6 mega pengebio' file ji).

Bakun, murum ngan kado empangan da' ca la-a tipo dalay sarawak. Yu ale-ale dipat ke mempeng sungai ? masa pe ida pat takut baya' ngan tabi.

PEKIAN / GELAM OSA KENYAH BADENG SENA-A'.

Pekian/gelam puun le Kenyah sena-a’ un kelebo lan. Tiga anun laki meka pe anun leto. Cen kena le tisen je’ du nak ape’ ja, mung pekian le cen kulit kayu talun. Kulit kayu talun ida ngelekak ka’ inan kayu. Lepa ja ida ala’ petung ngan mesa’ kulit talun ja pa ketai e pedat ngan lema’. Ading ading ida sau kulit nyepeh kayu je’ ta’ awang ja. Lepa ja ne ida mesa’ e pa ketai e lema’ senteng ida oyan abet, sapai ngan ta-a.

a) Gelam Osa Leto

- Ta-a Talun ida un cen tading nai re tisen ngancau
- Sapai Talun ida un cen anak dumit abe' bio boka de' toa sokat oyan mida.
- Luk telinga de’ toa oyan mida cen tading re anak leto dumit(3-5 uman re un ne).
- Belaung maa’, belaung semanga ngan belaung jelung ja ida un boka Luk telinga re nai dado’.
- Leko’ Sulau asal e du meli dalau tai peselai (Keriit Leto un te’ ujo’ kabing)
- Leko’ Tolang asal ji du meli dalau tai peselai (Leto tinen/bio’ udip un te’ ujo’ kabing)
- Leko’ ino’ pe ida oyan nyolo tengen ngan oyan kalung kidi.
- Leko’ ma-a’ pe du oyan me leto. Ma-a’ ida pelodau ngan mube’ e ke’ dalem bulo’ kua’ bio je’ ida oba’. Teh maing oja ida mepe’ bulo’ ja ngan mutun nenap pa mening.
- Uleng ino’ maen anun de’ Paren ngan uleng ino’ biasa anun Panyen.
- Sapai kiput – Sapai de’ du oyan cen apek, ida nyemelut man ujo’ ngan periti kiput te. Di ida meli dalau re peselai.

Pengebada’: Nta un dau re serita ida un seketeng. Ida coma un tali ta-a tua’(tali lempa’).

b) Gelam Osa Laki

- Abet ida un cen tading nai re tisen ngancau ngan bulu keta. Boka re tai nto’ ida mepen ngan nto’ muso’ sau ano tua’.
- Tapung Ucuk du un boka du ramei tua’. Un de’ Paren ngan Pegawa’ lepo’, ida mesip telu re terega tebun dumit ke’ tapung re te’ mure’ tedeng keta. Un Kelonan biasa ngan de’ manai ida nak terega temengang kanun re te’ sada tapung/dempau telinga.
- Tapung Olat du oyan cen wai. Ida un boka tai pepatai ngan tai nao’.
- Tapung Se’ jane tapung olat de’ du numpak pegelam. Un aban ino’, terega ngan bulu pun du nak kidi.Ida un boka du ngerameh kancet, liko dado ngan du un tai pepatai.
- Belat ino’ ida oyan me anak dumit tua'.
- Belat Iman ida de’ manai, tamen ngan de’ lata’ un.
- Luk telinga de’ toa oyan mida cen tading tai re de’ manai.
- Odeng jane kebaat luk telinga laki.De’ lata’ tua’ un ji. Ke’ odeng re ida mesip mujun sui tebun, temengang de' ida ngukir ngan nak sip pun pe palai kidi.
- Lobang telinga te’ empau. Ida mesip jako’ ngan un pe palai un odeng kidi.

Pengebada’ : Gelam pepatai laki un ca naen pe uko baen baing kanan,poeh man meh a, tapung se’, tapung olat, tabit, besunung, kelempit, nyatap menyip, nyatap kelawit, nyatap bulo’ un tali lempa’, nyatap kertot, nyatap belireng, nyatap seragap ngan keleput peging telo’ langan salo’.

Taban Tradisi Kenyah Badeng

1. Tuko’ – Ala’ wek paku tela’o, metun ngan nak ke’ tuko’ ja ngan mok mali pe ilu mesa’ atau metun nak kidi apan e mema tuko’ ja.
2. Sio’ Senun Teniken – manyap ke’ luten atau meladang.
3. Suwat – Boka du suwat saena-a’ du mekun (pepana malat baing ngan necu mekum malat ja neng suwat ja apan ne nteng da-a’. Un pe ca la-a’ man penteng suwat ja ne metun lia kelai pekelet ngan ano koden/lipun ja ilu nak kidi.
4. Dadem – Ala’ petu babui pekelet ngan songai keriut ja ilu nisep. Betoka Setung de’ lepa du
puang pe ca du nelang taban dadem. Silu osa’ ca du mekeh-mekeh ngan nelang ia ja
du nisep kelina’ dadem. Udu aka peli’en (timai tung ngan pute’ piu udu ja), du
ngeloco ngan nisep telang e. Aka Padem(meden le dau aka ja) ca du oyan kelina’
dadem.
5. Sakit Sengim – Du cuk ida ken katang. Du pepana pak peti nak dempau ba-a loten oja du nak kenta’ pat ja ngan ja’ sakit sengim ja ken dempau e.
6. Sakit Dadem Malaria – Ngesi ida man tung bua’ leset. Mekeh tana’ atang da’ bala, nak songai kelet e ngan nisep.
7. Sakit Batek – a) Ngeloco belenta’ alo’ nak songai kelet ngan nisepb) Metun kulit kayu Ampan Laran, melo’ ngan nisep telang e.
8. Sakit Batek Da-a’ – Metun lia berung, nelang, nak pe apo ngan osen kidi oja nisep.
9. Sakit Batek Ngelabub – Ala’ ano pa-a, ilu nelang mulun le, ja ilu mi-it ke’ batek ja’ngelabub ja.
10. Tuduk Nyema-at – a) Metun atuk mata’ nak kidi.b) Ala’ pulut wai seringan nak kidi.c) Ala’ dule’ tebun ngan temengang pe sokat pakai. Mekeh-mekeh nak kidi.d) Ala’ umpun laki na’ kidi, se’ ja nteng dalau ja ne ja badunak pe tuduk ja bisa’ ale’.
11. Sakit Tebaken pa’ Anak – Ala’ kisiu, pesak, mutun pen re, ja ilu mema-mema nak ke’ tebaken pak anak.
12. Sakit Datan – Ngeleput man langan odep (keluin amin odep ilu ngelo-ong). Nta dusebarang ngeleput ja. Mesti je’ sakit datan ja nta tisen du de’ ngeleput ia. Dunyengau man tengesang le tai du ngkin de’ datan da masat oja ilu nekena necuk je’ ke ngeleput ia ja mabang ka’ long pamen kajo’ te, baru e berkesan.
13. Sakit de’ du nta tisen punca – Mengin kelonan de’ un taban baca. Ida mi-it apo, ngelutiu ala’ cen osa sau sakit kelonan ja. Nongkat balisakit ngan nak lewa boka penyala’ ngan cuk bali da tai kelap.

SAMPE URAU USUN APAU

Asen music sampe Urau ji ntaun kumin ilu ke tisen ngan teneng teka.lebih2 laa dalau udip le naki..je' ake nawai teka' tepun le bada milu jane..sampe Urau ji ida ti man de pesun bali dayung dalau du man adet Bungan Peselung Luan bekading de..dau tekoba sampe Urau ji pe un kuak dau ngan sampe Bali Dayung..dalau ja te 2 laba le sampe ida pakai...naki ilu ngening macem2 dau cerita asen sampe urau ji...tape mung cerita memang du bada nai lua cen tekupi lote...sen ne memang ilham/pengenak cen bali lote..boka kelunan de un Bali Utung/Dayung tai kancet man sampe Urau ji bekading de..naam mesun ne Bali Utung/Dayung de keja..genuineness/keaslian music sampe Urau ji ntaun tai paliew cin bekading abe naki..cin matai oko Paran abe empe Asang lawai naki..baik toyau ngan keraang e..ji je ngkin sampe Urau ji unik cen oo toyau sampe deca..sampe de ca sukat ilu nyaliew, pekatak, tiru/ngebayak/ciplak, ngan ngemading...sampe Urau nta sokat..ke sarawak ne 2 osa le de sokat ti sampe Urau ji ke tahap je atek tiga...redo jane empe Asang Lawai & Tegit Lusat cin Uma Badeng Sg.Koyan Asap Belaga.Cin dalau ek primary 3 re' ngening dau toyau sampe Urau ji tape nta pek sokat ti e tai toyau sampe Urau dau lepe pabe tuie ne...Ngeringa ne dau toyau sampe Urau medo senganak le Ongkah Bit ngatak2/ngitik dau ke nginak ti sampe Urau ji naki.....nyat lesau boka toyau sampe Urau medo ji ntaun tai idi dau...semoga terhibur....Tiga Tawai....

Selamat Hari Raya

Ame' telu cin KenyahBadeng blog ti Selamat Hari Raya me senganak telu Kenyah Badeng da' menyambut Hari Raya cin tuwi abe' ko-o bolan ji. Arep ikem pat un sae' teka' menyambut tau bio ja.

Tiga tawai.

NAWAI ASAT BADENG

Dalau ja (1950an) ke Long Busang(Mosang). Kado’ tepat de nta mudip ngan du ka te.Kado’ pe anak-anak de naki ne nta tai meno’ ka te. Basa’ beng taan ke dalem gaban tua’ le. Cukup dengkep ne kise’ udip le dalau ja lote. Boka du mutu ke ilu kumin kise’ “teknik-teknik” oyan biyu/na’pan/oyan kiba/nyongan bangat/ mabang satung ilu lepa capai tahap “si-fu”. Cukup ne kise’ le ke nyerutu mita oman ke lakaq-lekaq ngan mudung-mudung de tiga ngan bileng. Kado’ tana’ sengim. Mung di ilu sokat ngempak, ngejuey atau ngebekan pe. Asal un agat ngan senganan(asai/baing) nape kayu tanyit bio’ deram/sekapu pe tetap tobang lote.

La-a, kado’ ale lekai de ilu sokat mita dalau ja. Tai nejala’ ke tuun tua’ pe beng un ne atuk. Apa lagi boka le tai ke daya atau kaba’ Baliu te tai abe’ sungai-sungai de poto atuk ngeroya(Alo Tasak, Keliung, Aput, Buang , Sg. Payang). Ca liwai miwet tejala’ penu’ belanyat. Kadang–kadang dalau le ngalut tua’ pe un atuk de kecet ke dalem sungai ngening dau toyau teken / besai le nepejuk lo-o’ dalem alut. Nui….lento ale’-ale’……..

Un sepo-o, uko’ baan dau du re side’ un penyenang ngan un pe penosa lote. Midan un penosa nai nyarat dalau ja(lien) oyan oma nta padai oba’ mudip ngan tiga. Nading ne ilu mola ubi, opak ngan de sanget tai palu nanga. Apan un lote pengoman le dalau ja. Sokat ilu ke oyan paling. Ngan lien tetap lien jadi ilu lien petonjen. Nta un baa ilu oman paling buru nape kojau gred 1 dalau ja kadang-kadang nta un osen lote ngan ja. Nta pe cukup penosa ja nai pe penyakit sio’ ilu dalau ja laa. Anak-anak dumit ngan un pe de lata lote sakit ngan kado’ de kecay-kecay ketai ngan un pe de tai mecin ilu lote dalau ja re. Tepat panak mita taban de sokat ke ngelinak ngan nyeraka’ penyakit de nai. Nta ne taban aka (toba) ngesi/midut apo nyingan dalau ja. Boka sakit tayngen tua’ sokat lote obat di. Nui…tosa ale’-ale’ . Iyu keta ngan se-au pe kise’ le dalau ja. ……..

Oban le mala’ udip ji lote ilu nai mita taban ja ilu tisen un ke aba’ sungai nai Belaga. Nta ne ilu putuk diam maan de un ke alo Baliu dalau ja(diam Muring/Bakun ngan diam-diam de ca laa).Nta sokat peloap kimet le. Nai ne palai milu ke abak ngan abe’ ke Belaga. Nai oyan ketu ke Lg Dungan 1970an. Cin Long Dungan sokat tai nyat taban ke Oma’ Taban Belaga nta co’ ale uko’ baan nai cin Long Busang.


Long Busang

Gambar Long Dungan May 2008

GAYA' UDIP KE DAYA TE

Kise'gaya' udip le memang nta kua' singket tau. Nempam ca naan pe kise' gaya' udip le ngan meka ne oban kise' layan udip le kelonan. Memang dalem udip ji kado' da ilu ngeno' teka'. Uko' baan kise' dalem gaban ji, atek tiga ngan kelo' teka le ketai mesai alut, nejala' ke ulu naa, ngan ja' tiga ale' laa jane ala' atuk(padek/nyembala/kerabang/etc).

Tapi kumin kise' layan udip ji dalem 1o/20/30/ atau 100 oman ja' kenai tain? Un lepe mung di tain? Un lepe anak le ke tisen iyu ja' du koma padek/nyembala atau naan atuk de ca laa? Jadi, iyu ilu patut ti apan le sokat menikmati mung di dalem nasa ja' kenai?....

Secara ringkas ilu patut hargai udip ji ngan meka pe de un pipa ilu. Nikmati peniga ja' Tuhan lepa na' milu mung. Harap ilu sokat taan mung peniga di dalem masa ja' kenai...

Ji kise' gaban senganak le ke daya Linau te..

Kumin Santet Tepat Boka Saei Su-u Kado Nepecau Alem ee

Senganak nta le tisen kumin se santet tepat boka ca kerajaan ja' mading tenoyang alem e-e. Tapi mung keto' pekara de meki ilu mesti atau harus pali ngenyeng ngan nta le perlu nyerada e (muncung). Kado hal2x ja lepa tenoyang ja sokat ke oyang ilu lebih pali. Pita ne kebaien ja tiga cen ata du sokat ke ngening dau isu cen tepat boka lan ji ke tenoyang.

Boka du un nai mutu hal ji ke tepat bada ne, le ne iyu-iyu beng tiga ne ja. Tiga ja o-o. Oban nta le sokat ala ujo' du mung ke sokong ilu, tapi boka inu ja tenoyang ilu pita cara kumin se le ke nyemamet pita udip ja dena' ngan tiga.

Ilu kelo nyarat inu ji ngan tiga ngan dena'. Ca tua ilu lemoto pebeka tawai ngan ca kimet.

Tepun Le Senaa' De(1813-99?)

Kerjasama Data Kakus & Majlis Pembangunan Sosial dan Urbanisasi

Bicara Bestari Antara Tradisi Dan Budaya Moden
Thursday, 15 May 2008


Pada 24 April 2008 Bicara Bestari Antara Tradisi Dan Budaya Moden telah dianjurkan oleh Majlis Pembangunan Sosial dan Urbanisasi dengan kerjasama JKKK Kampung Data Kakus di Ruai Ketua Kampung Peter Deno Amit Jalong Kampung Data Kakus Tatau, Bintulu. Perjalanan ke kampung ini mengambil masa 5 jam menggunakan kereta pacuan empat roda merentasi jalan balak dari bandar Bintulu. Kampung Data Kakus merupakan kampung yang didiami oleh suku etnik Orang Ulu Kenyah Badeng dan mempunyai kira-kira 2000 penduduk.
Tetamu Kehormat iaitu Yang Berbahagia Encik Johnathan Lugoh, Pegawai Daerah Tatau, Bintulu dan pihak penganjur telah diberi sambutan yang meriah dan mesra dengan alunan muzik tradisional dan tarian Ngajat Lasan serta Liko Dado semasa tiba ke kampung ini. Objektif-objektif Bicara Bestari ini diadakan adalah:
1)Untuk memberi kesedaran tentang peranan budaya tradisi dalam pembangunan sosial setempat; dan,
2)Untuk membincangkan isu-isu sosial akibat perubahan budaya.

Bicara Bestari ini telah mendapat sambutan yang menggalakkan dengan penyertaan sebanyak 175 peserta. Dua kertas kerja telah dibentangkan semasa Bicara Bestari ini.
Kertas 1: Peranan dan kepentingan budaya tradisi dalam pembangunan sosial setempat, dibentangkan oleh Encik Henry Colin Belawing (Penasihat Persatuan Lakiput Sarawak).
Kertas kerja 2: Budaya Moden: Kesan terhadap budaya tradisi dan masyarakat setempat yang dibentangkan oleh Encik Nyurak Keti, (Pegawai Tadbir) di Pejabat Daerah Tatau, Bintulu.
Sesi Dialog : Isu-isu semasa pula dipengerusikan oleh Encik Henry Colin Belawing. Ahli-ahli panel terdiri daripada Encik Peter Deno Amit Jalong (Ketua Kampung Data Kakus), Encik Etang Lesan (Yang Dipertua PIBG SK Ulu Kakus) dan Encik Jawa Tusau, (Pengerusi, SIB Data Kakus).

Penutupan Rasmi Bicara Bestari telah disempurnakan oleh Yang Berbahagia Encik Johnathan Lugoh, Pegawai Daerah Tatau, Bintulu.

Sempena dengan Bicara Bestari ini acara Sukan Rakyat dan Malam Kebudayaan juga diadakan. Sukan Rakyat diadakan pada sebelah petang dan mendapat sambutan yang meriah dengan penyertaan 160 peserta. Pelbagai sukan dan permainan Kenyah Badeng telah dipertandingkan seperti: Sumpit (Ngeleput), Tarik Tali, Nyulo Eno, Asing , Kideu dan Pasa Un Sapai.

Malam Kebudayaan pula diadakan pada sebelah malam dan 180 penduduk kampung telah mengambil bahagian dalam tarian Ngajat Lasan, Datun Julut, Melalo, Belian dan Liko Dado. Malam Kebudayaan berlarutan sampai pukul 2.00 pagi. Dengan adanya program sebegini ianya selaras dengan Misi Nasional dalam membangunkan seni, budaya dan warisan budaya pelbagai etnik di Malaysia. Sewajarnya kita harus berasa bangga dengan seni, budaya, dan warisan yang kita ada dan terus mengekalkan nilai-nilai murni walaupun dalam arus pembangunan yang pesat.Kesempatan ini pihak Majlis Pembangunan Sosial Dan Urbanisasi, Kementerian Pembangunan Sosial Dan Urbanisasi mengucapkan ribuan terima kasih kepada JKKK Kampung Data Kakus, Pejabat Daerah Tatau, SK Ulu Kakus, RTM Kuching dan semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam menjayakan program ini. Semoga kita dapat bekerjasama pada masa yang akan datang.


Teks Disediakan Oleh: Majlis Pembangunan Sosial dan Urbanisasi (MPSU)

Pesta KEBANA

Pesta KEBANA 2008 ,SIBU


Pesta KEBANA 2008,SIBU

Pesta KEBANA 2007, DATA KAKUS

PESTA KEBANA 2007,DATA KAKUS

Gambar Oleh: Vivia Paya

Anun E-e Ji?

Giant Sape' 2008

Kenyah in the news may 2007 - archive

Kenyah to host sports, cultural fest By Lucas Jalong Bato - may 30th 2007

MIRI: Sarawak Kenyah Badeng Association (Kebana) will host a sports and cultural festival from May 28 to 31 at Kampung Data Kakus in Ulu Tatau, Bintulu.

Deputy Minister in the Prime Minister’s Department Joseph Entulu is the guest of honour. He is expected to officiate at the opening ceremony on May 30.

Among the activities during the festival are soccer competition, Kanjet Lasan (ngajat), Datun Julut, ngeleput (blowpipe), beauty contest, and badminton.

For more information contact Roy Kulong 019-8894692, Sem Kiong Angin 013-5646187 and Reniu Sageng 019-8594492.

http://www.theborneopost.com/?p=18336

- the bornoe post -

Pengebada ngan positive feedback

Me telu ja kelo' ke nyorat atau ngalung ke blog ji, tiga pe nak alamat email em me kenyahbadeng@gmail.com ame telu ke nak access mikem apan nem sokat post idea ilu ja ikem pikin ke website atau blog tepat ji.

Boka un ka-ang tepat da' un cerita atau u u bahan mengenai Usun Apau tiga pe na maklumat da make man email apan le sokat nak pit da' ilu lepa un kai-e ne. Selamat blogging pala tepat mung.

Badeng mudip, pebeka tawai

Tahniah Me Ahli KEBANA Cawangan KL

Ading-ading ake' kelo' ke ti Tahniah me senganak telu Jimpau Balan ngan meka pe Ongka Bit da' lepa ala' bahagian dalem pertandingan Pesta Sape' Borneo ke Baram bulan Ogos 2008. Dedo lepa berjaya mendapat tempat Ketiga(3rd).

Laa ake' ti tiga tawai oban senganak le Jimpau Balan ngan Abun Sui Anyit sokat terlibat secara langsung dalem siaran Live TV3 pada 3 September 2008 lebih kurang jam 8.15 pagi. Dedo metit sampe' ngan cukup selawan dau. Tahniah , maju Badeng...Senganak, bolan ujo' ja' tiga sokat ngalo skills ja tiga lote!

Pengencam Ja' Teneng Ngan Ke Ngkin Telang Udip

Boka le naat dalem kise' kenai bete' pengudip le kelonan ne,kado' naan kise' pengencam ja' un keneng ilu kelonan. Pengencam/ penisen memang perlu ngan patut ilu mita ngan ngepit singket masa. Kado'naan bidang penisen ngan meka pe sangat-sangat/asi e. Uko' baan dau du de un kimet ngan dapit pekimet re, un pengencam dalem koda'-koda' bidang uko' baan ja kise' tepat nyorat dalem Agenda Badeng Mibu dalau petira ke mita udip me Badeng Mibu ke Pesta Kebana 2008(Sibu - sebagai tuan rumah) ja lapa re.

Senganak, abe' tui ne ilu Kenyah secara umum ngan Badeng secara khusus tetap un koda-koda penisen ja cukup empau nilai. Ca tua' bidang ja ake' kelo' ke ala' sebagai contoh jane kebudayaan ilu ja atek selawan lan. Nape ilu mudip simple kise' un sepo-o nilai penisen le dalem bidang kebudayaan atek-atek empau. Boka tepat naat kise' penyingan penisen dalem bidang ji cukup ketara ngan lua' ale'. Ca contoh jane uko' baan kise' sampe' ilu Kenyah ne. Nta tepun ngan oko le senaa' de koma toyau sampe Urau, Sak Paku, Oyau Ntang ja' un ke Usun Apau bekading de ke tai tepo ke tana' Sarawak, Malaysia ngan usun tana' ji.

Sio' Bulan Ogos 2008 ji re Pesta Sape' Borneo ja' du ti ke Baram memang tiga lan. Me senganak le de terlibat secara langsung tai ngan du dalau ja re ilu ti tiga tawai ngan ida lepa pelua' ca penisen dalem bidang sampe' ja' tepun le lepa aung milu cin senaa' de (un dua osa senganak tepat da berjaya ngan ala' nombor dalem pertandingan ja ngan de nta berjya coba ca liwai la-a). Ji jane cuma ca bidang tua' le dalem kebudayaan tepat Badeng. Ke engkay ketai tokeng ngalong, oyan sua se', oyan aban ba', oyan alat-alat musik, oyan taa kilep, oyan alut, oyan keleput ngan meka pe da' mencam belian, ngentau, melalo', nekena' ngan kado' naan da' ca la-a?Un lepe ida un kaang tepat tain? Boka un pelua' ne kise' penisen ja' ke mejung ngadan tepat panak mung.

Senganak, ake ke pebawa' dau me tepat, ayen kawa'/ leko/ lo-ap teka' ke pekalai penisen dalem bidang kebudayaan tepat ne. Kado' de ilu sokat ke pelua' me du apan du tai tisen ilu ca' mampin penisen ja' nyingan ngan sokat ke ngkin telang udip me tepat panak mung.

Bawa' -bawa' ne teka' mita ngan pampin penisen ja' teneng ngan sokat ngkin telang udip.

Website telu lepa ilu oyan keti

Nyat lesau pala' ilu mung oban website telu un masalah ngan server e' tidai re; Naki sokat ne ilu naat website telu ja mading ngan ilu dalem proses oyan keti se design web ji. Arap telu sokat ngena ngan denak.

Ake nyat apan mung kelonan da berkenaan, da un menyandang jawatan ke Organisasi Kebana apan sokat na' alamat email re me ake apan ne' sukat berhubungan ngan mung tepat ngan sangkit.

Tega tawai - webmaster.

Ke U Kise' Awang Dema?

Senganak ja ake' mala' ngan lesau. Boka le nyepule' naat dalem 50 oman ja' lapa re, kado' katuk(pengajaran & pengalaman) de ilu sokat naat keneng pengasat udip tepat Kenyah Badeng. Uko, toa, seken le ngan mungkin pe osa le tengen lepa nyarat koda'-koda' pengeketa, penosa ngan peniga? dalem pengudip le singket batang osa.

Layan udip telu panak ka' "lempet"(Penading Kenai Telu Panak Pokay) moleng mudung aang noyen alo' senaa' memang co' ale' layan ne boka le pata ngan layan udip le naki ne. Naat ne kise' penading udip le ke Long Geng/Long Busang/Long Dungan/ Data Kakus atek kado' katuk da ilu lepa pekalai cin pengeketa, penosa ngan peniga ja' ilu lapa senganak.
Dalau ja re, uko, toa ngan seken-seken le nta kumin tisen iyu ja du koma sekolah? Nta kumin faham iyu ja du koma "kemajuan"?. Ilu masing-masing pudip amin i-ut tua'le. Taga mempam nengayet tai oyan oma mola padai, opak, ubi ngan mola kojau ampe' ngan pola de ca asal sokat pabe' ilu keneng tau ja pesik neng nempam ja.Dalem 50 oman ji sua' berkat Tuhan ilu makin tau makin un penisen oban sua' le pekalai ngan tai pemung ngan du da lepa majan pabat penisen ngan kemajuan.

50 oman ca masa ja dado' lote oban boka ne naat kado ne oko, toa ngan seken telu da' lepa mecin ilu.Jadi pempau Tuhan oban ilu sokat ngelaset abe' tu-i ngan taan ngan naat kise' layan udip ja' menuju"alaf baru".

Senganak, naki odai ke iyu kise' awang dema ja ilu mita? Un ka tepat panak tetap nyemagap ke mita awang dema ji ngan du tain? Boka telu nta un cukup penisen( pengencam da tiga), pengali dalem kimet(pengelan), ngan meka pe "ekonomi"( pelbagai bidang ekonomi) kumin kise tepat ke taan awang dema ja.

Nengayet ne tepat pabat awang dema ja un naki ne apan le nta tapa....." Ayen Nyemagap Dalau Dema".

Un tepat nawai dau katuk atau isu ja meki dau?

Yu denga cin ikem pat anak sekolah telu ke Belaga? Ayen dareh-dareh ngan ayen ale' tai piat ngan petuduk anak yap. Oman muat-muat apan muat ngasa o-o. Nawai tai nakau yap onem panak ngan nawai makan asu amai kam didai. Ayen peterai loten ka atang boka-em tai masat. Nawai mopa can boka-em nta un ka amin malap asu tai oman ma' da ka dalem koden-em panak o-o. Ayen leko tai sekolah.Kumin lote layan sekolah ikem pat keji?

Tiga ne ngimet dado' neng jo sekolah ji, anak sekolah tepat ne. Tiga ne ilu lesau na-at kise' tebelum/ laning to'-a le keneng ikem anak sekolah. To'-a tepat lepa majan lan menga' kenai bang sekolah ji lua' ka-ang lepo ilu. Boka le nyepule' ngimet yu da' lepo ilu lepa nyerepa kena ji re, ate' kelesau ale' teka ja. Ngimet ne kumin tosa kise' lepo ilu ke nyat sekolah cen pemerintah Barisan Nasional(BN) ading de. Koda liwai ida tai mengadap pegawai ngan menteri oban kelo ke nyat apan ca sekolah sokat du nedeng ka lepo ilu Data Kakus/Long Geng/Long Busang. Puji Tuhan oban Tuhan lepa lesau lepo ilu ngan ca sekolah lepa sokat du nedeng ka Data Kakus oman 1989 sebagai katak isu ji. Ja patut te, pemerintah tengen ja tekep ke nedeng sekolah ji. Tapi lepo ilu ti ngan pengelesau re, oban kelesau ta-an kise' anak lepo ilu nta un sekolah kata re ketai sekolah, ida rela nedeng sekolah ji tengen. Juko meka, ca sekolah lepa sokat lepo ilu nedeng. Na' pe lepo ilu tengen ja nedeng sekolah ji, tapi ca liap sin pe pemerintah nta na' mida. Tapi lepo ilu ti ngan leba' kimet juko re nta kisah tentang sin ja. Ja sin ne ka-i jane, anak lepo ilu lepa un ca sekolah kata re ketai sekolah mita penisen kua' uko' ba-an anak sekolah lepo du da' ca. Ake' ngio' ji ca pengorbanan ja bio lan cin lepo ilu pala' ikem pat anak sekolah di. Ida sanggup ti meki oban re kelo' ke ta'-an ikem pat anak sekolah ini un penisen baya' , un gayeng ja tiga, ngan sokat mudip senang ngan du dalem jo meta oman. Ja pengelo' da' lata' lepo ilu jane, apan ikem anak sekolah ini sokat ke nyelepat gayeng oma ji baya' o-o. Boka le ca' nawai koda tosa kise' ketai anak sekolah lepo ilu noyen sekolah ka Belaga te cin kajan tepat mudip ka Data Kakus. Ikem anak sekolah ini lepa tisen kumin tosa teka tai masat dalau ba-i cin Data Kakus tai abe' Songai Sanan oban kelo ketai noyen sekolah ngan du. Atek kelesau ale' oban lepo ilu ka-ang lepo du. Teka ke nangeh teka' le ngimet di mung baya' ne odai. Juko' meka, tiga ne ikem pat anak sekolah ini mencam-mencam ngimet poyan ji telit osa-em tengen. Tiga ne ala' ba-at keneng poyan ji, oban ji sokat ke na' ca pengebawa' dalem kimet ikem pat ke sekolah ngan du. Ti pa seretu anak sekolah ini!
Tiga ne lesau to'-a le anak sekolah tepat di. Senteng keti kise' tai to'-a le tai pebeli yap, pebeli ba-a, pebeli koko, pebeli lada ngan pebeli kojau, tai kerja ke kem balak oban kelo ke petutui mita belanja sekolah me ikem pat. Ja ne kise' re ti ngan pengemala' re pala' ikem pat anak sekolah ini.

Tiga nawai inu ja anak. Nta sekolah ji ca main-main tua. Se-au pe kise' lepo ilu kena-kena ke teka' ke menga' kise' bang oban re lepa nedeng sekolah ja ka Data Kakus te ja. Ilu Kenyah Badeng Boleng da ka Long Busang/Long Dungan/Long Geng/Data Kakus te lepa majan ale' mudip taru ka-ang lepo du. Beng ku-un sekolah ji tua ikem pat anak sekolah ini sokat ketai ngkin bangsa Kenyah Badeng Boleng ji maju baya' o-o. Lepo ilu naki pesenteh pala' ikem pat anak sekolah di ketai mada janan tai pala' penisen ngan ke tai ngkin lepo ilu mejang pala' ja ilu koma kemajuan atau peniga ja.

Ilu nta oba' lepo du ke tao ngan nyelopo lepo ilu baya' o-o oban nta un ca osa ka-ang ikem pat nai bete' ngan jadi pemimpin ja sokat ke memimpin lepo ilu. Lepo ilu naki memerlukan ca osa pemimpin ja sokat ke mewakili lepo ilu dalem daleh le apan kelonan ji sokat ketai petera' atau jadi wakil le ngan pemerintah dalem daleh le tengen, nyat apan pemerintah sokat ngening dau pengeyat le me lepo ilu. Beng ikem pat anak sekolah di tua ja' tepat ke nebelum keji odai. Na' pe tepat nta sokat ketai jadi pemimpin mung tapi ilu oba ikem pat ketai un sekolah empau ngan un penisen. Lepo ilu tetap pesenteh pala ikem pat boka-em lepa un penisen ngan un sekolah empau. Ten tepat pecap koda kado' cen a-ang ikem pat lepa tai jadi duktun, jurutera, DO, guru, programmer, manager, lawyer, businessman ngan yu-yu ne da ilu koma lebih empau. Boka le pekimet inu ji, atek kelesau ale' teka lepo ilu ka-ang lepo du. Oban yu lepo du sangkit ale' tai maju ta-en? Oban lepo du bawa' ale' sekolah. Beng ku-un sekolah ji tua' lepo ilu sokat ketai pecuk bekedai o-o, nta un cara ja lebih senang. Juko meka, tiga ne ikem pat anak sekolah ini nodep sekolah ngan du na' pe kumin ma-an teka. Sekolah ne ti pa serutu. Ayen lua' longap. Sekolah ne pa ngke teka ikem sokat. Ayen-em pat ale'-ale' kise' ke ule' sekolah la-o. Atau ayen kacau ale-ale kata em tai sekolah te, ayen tejulik ale se kata du (ahaha). Ikem ke nesen baya' o-o oban ule' sekolah la-o. Tai le tosa teka mita ilu oman baya'-o baru ikem pat anak sekolah ini tisen teka' bang-em pat ule' sekolah. Du mita kerja baya' o-o perlu un kelulusan sekorang korang-e un sijil DIPLOMA atau Ijazah. Yu la-a du naki perlu kelonan da' un penisen dalem perkomputeran atau IT. Kumin sokat tepat ke ponan kerja ja ngan du baya' o-o? Ba-i ngan bekan kata tepat ke oyan oma pe ke nta un dalau ja o-o oban sokat tai mo-o pe ba-i ji bekedai te sua pembangunan ji lote ja. Ngan la-a, pemerintah nta oba du ke oyan oma la-a oban ilu nutung ba-i ji mencemarkan alam sekitar ba-an dau du da' mencam sekolah. Boka meka de', kumin ne kise' layan tepat ke tai mita oman ne keja o-o. Tosa ale' teka le pekimet inu ja. Nengayet ne tepa pita awang dema senganak.

Pengebada'

Ame telu nyat lesau oban nta sokat update blog telu ji dalem masa ca bolan ji oban atek nta bein teka bolan ji. Arap telu lemoto nai naat blog tepat ji. Ji se anak lepoilu naat kapen nai mempep bekading re, naat se re negayet ke paywak kapen madang ja oban bo-et ale' jo padang kapen dalau ja. Ajai senganak! adui nyara ale' paywak kapen ji.

Nta tepat kado online lepe!

Tega tawai me mung tepat ja lepa nai ke blog ji. Ame telu un naat se' aliran traffic nai pala blog ji ngan nta kumin kado lepoilu 'online' lepe. Masa' tepat nta beien bane. Dau kimet le de' apan le sokat nai ke blog ji ngan a-ung komen ja atek tekep lan dau, ame' kelo ngan nengayet ke bada se kimet tem dalem blog ji.

Harapan le tepat sokat ke bada kise kimet ngan pengoba' le me bangsa le ngan chen ja ilu sokat merancang ca inu ja sokat se ilu ke baya' ngan ji ke jadi ca 'guideline' me tepat dalem yu-yu ne bidang ja ilu nading se ke ti. Ngebawa' ne teka me lepoilu lay ne u bareng se' gayeng ngan adu em, ti ne ja lan-lan pa ketai em labau ke idi.

Beng pa ji tua.

SWOT Analisis

Meki ne se' keadaan oseh le bekading re senganak

Yu pandangan atau pendapat tem tentang SWOT Analisis (Strength-Weakness-Opportunity-Threat) ja' lepa du bentangkan dalem mesyuarat atau piting KEBANA ja lapa re (Ke Sibu)? Un pandangan chen ikem pat da' mencam pekimet mu? Bada ne dau kimet tepat Badeng mibu ne ke blog ji.

Welcome to all - Nai ne tepat mung kua' kua'

Welcome and 'Tega tawai' , thank you for visiting 'Kenyah Badeng's or Kebana's blog, this is our only online presence. This site or blog is for us to share our wild views, opinions and comments on the current issues that we find interesting to discuss. We acknowledge and recognize that many of us wanted to share their views and ideas about something (all aspects in life) that is good for our people but it needs to be discussed further and only then it will fully acceptable in our community.

We hope all of you will enjoy this blog as much as we do. We hope you will visit this blog again as there will be more interesting topics will be discuss by our people from time to time. Stay tuned!

Tega tawai.